Gmina Wolanów

Rys historyczny

„W połowie XV w. na obszarze wsi Kowale założyli Habdankowie Wolę Kowalską”, która wg Długosza nazywała się Wolą św. Doroty. W 1508 roku Wola Kowalska płaciła podatku 4 grzywny i 26 groszy. W rejestrze poborowym z 1569 roku miejscowość wymieniona jest jako Wola Kowalska. Należy nadmienić, że Kowale znane były w połowie XV w. Też inaczej – Duszocina od Duszoty, herbu Habdank, który był założycielem i właścicielem wsi. Inne źródło historyczne (archiwum parafialne parafii Wolanów) podaje, że nadanie praw miejskich na gruntach wsi Wola św. Doroty nastąpiło na mocy przywileju króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 1773r. Założycielem miasta Wolanów był Ignacy Jankowski. Miasto otrzymało przywilej odbywania cotygodniowych targów. Pierwszą wzmianką historyczną po zmianie nazwy miejscowości na Wolanów jest „Post Lexicon” Crisusa, który w 1802 roku nazywa Wolanów „targowiskiem z kościołem i pałacem”. W skład ówczesnej gminy Wolanów wchodziły nastepujące wsie: Kowala Duszocina, Młodocin Większy, Sławno, Kasprowice, Janówek, Ewulin, Łaziska, Nowy Młyn, Mniszek, Rogowa, Gozd, Chałupki, Chronów, Garno, Wyręba, Wawrzyszów, Laskowa Wola, Strzałków, Zabłocie, Sabat, folwark Oblas, Gaczkowice, Bieniędzice Górne, Średnie i Dolne, Drutarnia i Krzyszkowice. Wolanów gmina miała 19081 mórg obszaru i 5199 mieszkańców. Prawa miejskie Wolanów utracił w roku 1896. Najstarszą miejscowością w gminie jest wieś Sławno. Pierwsza historyczna wzmianka o tej miejscowości „ wieś Sławno juxta Radom” jest zawarta w bulli papieża Hadriana IV z roku 1155. Jednak najstarsze obiekty na terenie gminy Wolanów znajdują się w miejscowości Mniszek – jest to część kościoła z 1667 r. (kaplica s. Józefa przylegająca do kościoła od strony północnej) oraz stojąca ok. 50 m od drogi krajowej kamienna figurka z 1607r. W miejscowości Strzałków w zabytkowej części parku znajduje się pałac z XIX wieku a w Wolanowie znajdował drewniany kościół św. Doroty z XVIII wieku, który służył wiernym do lat 80-tych i w grudniu 1994r. został przeniesiony do Muzeum Wsi Radomskiej.